2020.07.26.BİR SAHİL KASABASI OLAN DATÇA'DA PAZAR YERİ GÖRÜNTÜLERİ-7: PUSULAYI ŞAŞIRINCA...

     BİR SAHİL KASABASI OLAN DATÇA'DA PAZAR YERİ GÖRÜNTÜLERİ-7: PUSULAYI ŞAŞIRINCA...

     Datça Belediye Meclisinin Temmuz ayı olağan toplantısının canlı yayınını izleyenler daha ayrıntılı olarak anımsayacaklardır: Belediye Başkanımız, her ay olduğu gibi toplantının resmi bölümüne geçmeden önce yaptığı açıklamalarının sonuna doğru, tartışmalara ve itirazlara neden olan pazar yerlerindeki tek-çift numara uygulaması konusuna değinmiş ve ''...Korona virüs salgını ile mücadele sürecinin başladığı ilk günlerde...'', yani Mart Ayı ortalarında ''... pazar yerlerinde uygulamanın nasıl olması gerektiği konusunda sebze ve meyve satıcısı pazarcılar ile... '' görüşmeler ve toplantılar yapıldığını; nihayetinde ''...onların önerileri doğrultusunda tek-çift numara uygulaması''nın ''gündeme getiril''diğini; ''...bu uygulama...''nın ''...İçişleri Bakanlığının dayattığı bir uygulama...'' olmadığını; İçişleri Bakanlığının ''...sosyal mesafenin korunması çerçevesinde çözüm...'' istediğini; İlçe ''...Pandemi kurulunda yapılan görüşmelerde, en uygun çözümün, pazarcıların istediği gibi tek-çift numara uygulaması olduğu sonucuna...'' varıldığını söylemişti. (Bknz: 08.07.2020/DATÇA BELEDİYESİ TEMMUZ AYI OLAĞAN MECLİS TOPLANTISI/ http://mehmeterdalyazilar.blogspot.com )

     Kısacası, Belediye başkanımız, bu konuşmasında, Mart ayı sonlarında sebze ve meyve satıcıları bölümünde uygulanmaya başlanan ve bilahare ( 'açmama' kararının kalkması sonrası) giyim, deri çanta-kemer, plastik ve cam eşya ile hediyelik eşya satış bölümünde de uygulanan tek-çift numara uygulamasının kendilerinin bir dayatması değil; sebze ve meyve satıcıları bölümündeki üreticilerin ve manavların bir tercihi olduğunu, söylüyor ve durum bu iken, şimdi neden ağlayıp sızlıyorsunuz?, siz istediniz, biz de olur dedik ve uygulamaya geçtik; şimdi bu tepki de neyin nesi?, demeye getiriyordu.

     25 Temmuz günü akşamleyin, Kızlan'lı bir üretici/pazarcı ile bu tek-çift numara uygulaması konusunda bir kez daha kısaca laflarken, Belediye Başkanının bu konuşmasını anımsattım; Başkan doğru söylüyor, dedi. Bu konu konuşulurken, pazar yerinin kapalı bölümünün dışına çıkma ve sokak aralarına yayılma da dahil pek çok farklı seçeneğin sözü ediliyordu. Bazılarımız, çadırım yok, dedi. Bazılarımız, dışarıya çıkılırsa içeriye girilmez, dedi. Her kafadan bir ses çıktı. Sonra bir baktık, tek-çift numara uygulaması olacak, dendi. Pek çok kişi, tamam, dedi. Ama, abicim, kimse, Başkan dahil, çıkıp da, bu uygulama aylarca ve aylarca uygulanacak; belki hep böyle gidecek; ona göre düşünün ve karar verin, demedi ki. Yani bizi uyarmadı ki. Sen de biliyorsun, o günlerde kim bunun bu kadar uzun süreceğini tahmin ediyordu? Cumhurbaşkanı bile, kısa süre sabredin, her şey yoluna girecek, demiyor muydu? Diyordu. Biz de, bu uygulamanın üç-beş hafta kadar süreceğini sanıyorduk. Peki ne oldu? Şimdiden dört (4) ay oldu. Daha ne kadar süreceğini Allah bilir! Buna kim dayanabilir?

     ***

     Mart ayı ikinci yarısından itibaren pazar yerleri ile ilgili yazdığım yazıları okuyan ya da okumayan ama Datça'da yaşayan ya da bir kulağı Datça'daki yerel gelişmelerde olan hemen hemen herkesin anımsayacağı üzere, özetle, siyasi iktidar tarafından Korona virüs salgını ile mücadele gündeme getirildikten bir süre sonra, 23 Mart günü, Datça Belediyesi, kendi İnternet sayfasında yayınladığı bir duyuru ile her ay sonu açılan 2.el pazarı ile giyim vb. satışın yapıldığı bölümün ikinci bir emre kadar iptal edildiğini, sebze ve meyve bölümünde ise 28 Mart'tan itibaren tek-çift numara uygulamasına geçileceğini açıklamıştı.

     Bu duyuruda, çok doğal olarak, bu uygulamaların ne kadar süreceğine dair herhangi bir süre verilmiyordu. Her şey İçişleri Bakanlığından, daha doğrusu Ankara'dan gelecek yazılı açıklamalara bağlıydı. Datça Belediyesi, diğer yerel yönetimler gibi, bu konuda, Ankara'nın alacağı kararlara uymak zorundaydı.

     Aksi bir olasılık, söz konusu olamazdı.

     Eyvallah!

     Bu durumda, 28 Mart tarihinden itibaren sebze ve meyve bölümündeki satıcılar, Datça İlçe sınırları içerisindeki bütün pazar yerlerinde (bazı ufak ayrıntılar bir yana) tek-çift numara uygulamasına göre tezgah açmaya başlamışlar; buna karşın giyim, deri çanta-kemer, plastik ve cam eşya satıcıları ile hediyelik satışı yapan tezgahlar yasaklı konumunda kalmışlardı.

     Bu sürecin ne kadar devam edeceği söylenmiyordu; ama, hemen hemen herkes, bu durumun, Ankara'nın söylemleri çerçevesinde, çok fazla sürmeyeceğini var sayıyordu.

     Biz, o günlerde, tek-çift numara uygulamasının başlamasından (28 Mart) üç (3) gün sonra, içine girilen bu yeni sürecin en mağdurlarının, tek-çift numara uygulaması biçiminde de olsa tezgah açabilecek olanların değil, süresi belirsiz bir biçimde tezgah açmaları yasaklı olan giyim, deri çanta-kemer, plastik ve cam eşya ile hediyelik eşya satıcılarının olduğu tespitini yapmış ve bu kesim ile birebir söyleşiler yaparak ilk yazıyı 31 Mart tarihinde yazmış; o yazıda şu öngörüde bulunmuştuk: ''...Korona virüs salgını ile mücadele kısa sürede pozitif bir sonuca ulaştırılamaz ve pazarcıların korktuğu gibi 2-3 ay ya da daha fazla sürer, haliyle pazarcılar da pazar yerlerine tezgah açıp çarklarını döndüremezler ise; bu, onların bazıları için tam bir yıkım olur.'' (Bknz: 31.03.2020/YASAKLI OLAN PAZARCILARIN DURUMU VE BEKLENTİLERİ/ http://mehmeterdalyazilar.blogspot.com )

     Öncelikle yapılması gerekenleri, her yazıda (31 Mart, 14 Nisan, 24 Nisan, 28 Nisan), bizzat söyleşi yaptığımız pazarcıların ağzından tek tek ve oldukça ayrıntılı bir biçimde yazılı halde dile getirmeye çalışmıştık. (Bknz: Bu tarihli yazılar/ http://mehmeterdalyazilar.blogspot.com )

     Bu taleplerimizden ve uğruna mücadele edilmesi gerekenlerden birisi, tezgah açmaları yasak olan pazarcıların da (bu konuda da farklı yaklaşımlar olmasına ve ortak bir görüş oluşmamasına rağmen) tıpkı sebze ve meyve bölümü gibi tek-çift numara uygulaması biçiminde de olsa tezgah açabilmeleri idi; bu, hiç yoktan iyi idi.

     Nitekim, 16 mayıs günü, haftalardır tezgah açamayan yasaklı pazarcılar da, sebze ve meyve bölümündekiler ile paralel olarak tek-çift numara uygulaması çerçevesinde tezgah açmaya başladılar; ve bu, görece, yani yasaklı olunan dönemle kıyaslandığında, iyi bir gelişme, olarak algılandı ve karşılandı.

     Bu algılamanın yanlış olduğunu kim söyleyebilir ki?

     ***

     Bizim 31 Mart'ta öngördüğümüz sürenin ve Datça Esnaf ve Sanatkarlar Odası Başkanı Cemal Demirtaş'ın ise 14 Nisan'da ''... eğer... Mayıs 20 gibi bu iş sonlandırılamaz ve normale dönülmez ise, bırak esnafı, Devlet bile sıkıntı yaşar... '' (Bknz: 14.04.2020/YASAKLI PAZARCILARIN AYAKTA KALMA ÇABALARI/ http://mehmeterdalyazilar.blogspot.com ) dediği tarihin üzerinden bunca zaman geçti; asla o kadar sürmemeli, denilen tarihler geride kaldı.

     Şimdi, Temmuz ayı sonlarındayız.

     Biz, yasaklı pazarcıların tezgah açmaya başlaması sonrasında da pazar yerinde yaptığımız birebir gözlemlerden ve söyleşilerden hareketle pazarcıların sıkıntılarını, beklentilerini ve istemlerini; dahası, bu gidişatın nelere yol açabileceğini çok yalın bir biçimde yazarak kamuoyu ile paylaşmaya devam ettik. (Bknz: 19 Mayıs, 07 haziran, 28 haziran, 14 temmuz, 20 temmuz 2020 tarihli 'BİR SAHİL KASABASI OLAN DATÇA'DA PAZAR YERİ GÖRÜNTÜLERİ'/ http://mehmeterdalyazilar.blogspot.com)

     Israrla, bu uygulamanın bir biçimde sonlandırılmasını ve Korona virüs salgını ile mücadele kuralları kapsamında maske takma, dezenfektan kullanma vb. uygulamalarına sıkıca uyulması çerçevesinde var olan tek-çift numara uygulamasının kaldırılarak, her hafta tezgah açılabilecek bir uygulamaya yönelinmesi gerektiğini; var olan durumda Datçalı üreticilerin ve seyyar esnafların (pazarcıların) bir kısmının yok olup gideceğini, yok olmayanların ise borç batağı içinde çırpınıp duracağını; Datça dışında başka yerlerde tek-çift numara uygulamasının kaldırıldığını vb.vb... bıkmadan yazıp durduk; artı, sözlü olarak, karar verme konumunda olanlara bir biçimde anlatmaya çalıştık. Dahası, Datça Pazar yerinde satış yapan üreticiler, manavlar ve her kesimden seyyar esnaf 158 imza toplayarak, bu uygulamanın kendilerini bitirdiğini ve kaldırılması gerektiğini yazılı olarak Datça Kaymakamlığına ve Belediye Başkanlığına ilettiler. (Bknz: DATÇALI ÜRETİCİLERİN VE PAZARCILARIN İMZA KAMPANYASI/ 07.07.2020/ http://mehmeterdalyazilar.blogspot.com )

     ***

     Şimdi, kim, bu pazarcıların, yani sebze ve meyve satıcılarının Mart ayı ve yasaklı pazarcıların Mayıs ayı ortalarında yukarıda özetlenen nesnel ve öznel koşullar içerisinde tek-çift numara uygulamasını 'gönüllüce' kabul etmelerini gerekçe göstererek, bu uygulamanın, yine bahse konu edilen bu üreticiler ve seyyar esnaflar tarafından kaldırılmasının istenmesini yanlış bulabilir ve bu uygulamanın devamından yana tavır koyabilir?

     Mart ayı ortalarında Korona virüs salgını ile mücadelenin ve haliyle bu mücadele kapsamında gündeme getirilen uygulamaların çok uzun sürmeyeceği var sayılmıyor muydu? Dahası, yerel mülki idare ya da doğrudan üreticilerin ve pazarcıların muhatabı konumundaki yerel yönetim, bunun aksi doğrultuda somut herhangi bir tarih verdiler ya da öngörüde bulundular mı? Üreticiler ve manavlar, bu bilinmezlik koşullarında, her birimiz gibi çok kısa süreceği var sayımıyla bu uygulamayı kabul etmediler mi? Bir başka deyişle, Korona virüs ile mücadelede mademki işe yarayacak, biz bu özveride bulunuruz, satışlarımızın bir kısmından vazgeçeriz, diyerek bu uygulamayı kabul etmediler mi? Giyim, deri çanta-kemer, plastik ve cam eşya ile hediyelik satıcıları da hiç akmamasından ise damlaması iyidir, diyerek bu uygulamayı kabullenmediler mi?

     Bugün, bütün bunların aksini kim iddia edebilir?

     ***

     Bugünkü koşullarda, bizim önerimiz, daha fazla zaman kaybetmeksizin, bir an evvel, Mart ayı ortalarında bu sürecin bu kadar uzun sürebileceğinin ve haliyle o koşullarda gündeme getirilen uygulamaların kalıcı hale gelebileceğinin ve ciddi mağduriyetlere yol açabileceğinin, öngörülememesi gerçeğinden yola çıkarak, bu uygulamanın masaya yatırılmasıdır; diğer yerlerdeki uygulamalar çerçevesinde Datçalı üreticiler ve seyyar esnaflar ile bir biçimde bir araya gelerek mağduriyetlere yol açmayacak yeni bir uygulamaya yönelinmesidir.

     26.07.2020/Datça

     Mehmet Erdal

     Not: Datçalı üreticilerin ve seyyar esnafların üzerinde ortaklaştıkları talep, çok ciddi mağduriyetlere yol açan (158 imzalı dilekçede de ifade edildiği gibi) tek-çift uygulamasının kaldırılması iken, 21 temmuz günü 4 kadın pazarcının önce Datça Kaymakamlığına ve ardından Belediye Başkanlığına çıkarak, 4 ay önce önerilen ve kimsenin kabul etmediği 'Her tezgah arasında üçer metre mesafe bırakarak pazar yerlerinin yeniden düzenlenmesi' uygulamasını (kendi adlarına değil, genel adına) kabul etmeleri ya da önermeleri, anında gösterilen tepkilerden de anlaşılacağı üzere, pek çok pazarcı tarafından, çaresizliğin sonucu gündeme gelen bir yol kazası, olarak değerlendirilmektedir.

     Kişisel çıkarların ve öncelikle bu kişisel çıkarların korunmasının söz konusu olduğu yerde, çözüm yolu, ortak noktada buluşabilmekte ve ortak aklı oluşturabilmektedir. Bu ise, hiç de kolay değildir!