2020.02.04.PAZAR YERİ YAZILARI-3 ÇÖZÜM BULMAK MÜMKÜNDÜR

     PAZAR YERİ YAZILARI-3 'ÇÖZÜM BULMAK MÜMKÜNDÜR!'

     Gazetenin sahibi Mehmet Emin Berber'in 22,06.2004 tarihli 'NOTLAR'ı Çağdaş Marmaris gazetesinde kendi yazdığı bir yazının içerisinde kendi adına yayınlanmasından sonraki Temmuz, Ağustos ve Eylül aylarında Marmaris Pazar yerinde rutin ticari faaliyet devam etti.

Yeni yönetimin ilk iddialı icraatının 'Yeni bir pazar yeri' olacağı; bu pazar yerinin kapalı olması nedeniyle de var olan pazarcıların tümünün bu pazar yerinde yer bulamayacağı, bazılarının açıkta kalabileceği ve haliyle bu açıkta kalacakların da Marmaris dışında ikametgah kaydı olanlar olacağı vb. çerçevesinde söylentiler baş gösterdi.

     Bu söylentilerin günlük yaşamda yansımaları, hiç şüphesiz olacaktı ve oldu da; biz de dahil olmak üzere ikametgah kaydını Marmaris'e almalar, belediye ödemelerini geciktirmeler, CHP İlçe Örgütü nezdinde ya da CHP İlçe Örgütü ile ilişkileri iyi olan pazarcılar ve/veya Marmaris, hatta Muğla ve diğer ilçelerdeki 'sözü geçer' diye değerlendirilen bazı CHP'liler aracılığıyla farklı girişimlerde bulunmalar vb.vb. her yol deneniyor ve yapılacağı söylenen bu yeni kapalı pazar yerinde tezgah açabilecek birisi olmak isteniyordu; o günlerde, Marmaris Pazar yeri, biz de dahil pek çok pazarcı için o kadar önemli (neredeyse, 'var olma ya da yok olma' derecesinde ) bir yer olarak görülüyordu.

     ***

     Bu söylentilerin ayyuka çıktığı ve sezonun da bitimine (ki, sezon bitimi 1 Kasım olarak kabul edilirdi) az bir süre kaldığı günlerde, Marmaris Pazar yerinde tanık olduğum bazı gelişmeler üzerine yeniden yazmaya karar verdim.

     '' ÇÖZÜM BULMAK MÜMKÜNDÜR !

     Marmaris Belediyesi sınırları içerisinde Perşembe günleri kurulan pazar yerinde tezgah açan pazarcıların bazılarının tezgahlarına görevli zabıtalarca ŞERİT ÇEKİLMESİ ve bu yolla, o tezgahların o gün için ticari faaliyetten men edilmeye çalışılması, bu yaz sezonunun ve özellikle son haftaların bilinen ve üzerinde çokça konuşulan eylemidir...

     SORUN NEDİR?

     İlgili kişi ve kuruluşların bildiği gibi, Marmaris Pazar yerinde tezgah açan pazarcılar, önceki yıllarda, Marmaris Belediyesi'ne hem belediyeden alınan KART için belli bir bedel hem de tezgah açtıkları gün için GÜNLÜK İŞGALİYE öderlerdi; Belediye, kartın bedelini taksit taksit, günlük işgaliye'yi ise tezgahın açıldığı gün tahsil ederdi.

     29 Mart Yerel seçimlerinde seçimi kazanan ve iş başına geçen sayın Ali Acar yönetimindeki Marmaris Belediyesi ise, kendilerince bilinen nedenlerle, 2004 yılı için bu iki farklı bedeli birleştirdi ve üç takside bölerek Temmuz, Ağustos ve Eylül aylarında tahsil etme yoluna gitti...

     Sayısal veriler Marmaris Belediyesinin elindedir elbette, ama bizce Marmaris Pazar yerinde tezgah açan pazarcıların önemli bir kesimi HER ŞEYE RAĞMEN, yani tahsil edilmek istenen bedelin büyüklüğüne, turizm sezonunun beklendiği gibi gitmemesine, işlerinin durumuna, ödemelerine...vb. bakmaksızın, önceki yıllarda olduğu gibi, belediyeye olan borçlarını gününü geçirmeksizin ödeme yoluna gitti.

     Toplam sayılarını bilemediğimiz bazı pazarcılar ise, en azından yüksek sesle dile getiremedikleri bazı gerekçelerle, bu taksitlerin birini veya ikisini veya her üçünü ödememeyi tercih ettiler.

     İşte Marmaris belediyesi, bu ödemeyi aksatan veya hiç ödeme yapmayan tezgah sahiplerini ödeme yapmaya zorlamak için sık sık TEZGAH ŞERİTLEME uygulamasını gündeme getirdi.

     Bu uygulamanın ne kadar başarılı olduğunu, elbette Marmaris Belediyesi biliyordur.

     SORUNUN KAYNAĞI NEDİR?

     1- Yıllardır, bazı pazarcılar, yalnızca Marmaris Belediyesi'ne değil, diğer bazı belediyelere de Kart bedellerini aksatarak, hatta yıl atlatarak ödemeyi veya her nasıl başarıyorlar idi iseler, kısmen veya hiç ödememeyi bir alışkanlık haline getirmişler. (Bu konuda, Marmaris Belediyesinin ve diğer belediyelerin elindeki dosyalarda yeterli bilgiler bulunuyor olmalıdır.) Bu alışkanlığın devam ettirilmek istendiği söylenebilir.

     2- 2004 yılı turizm sezonunun bitimi olarak kabul edilen 1 Kasım 2004 tarihinden sonra Marmaris Pazar yerinde yapılacağı söylenen YENİ DÜZENLEME çerçevesinde KARTININ İPTAL EDİLECEĞİ kaygısına kapılan bazı pazarcıların MADEM KARTIM İPTAL EDİLECEK, O ZAMAN NEDEN ÖDEYEYİM? EĞER İPTAL EDİLMEZ İSE FAİZİYLE ÖDERİM! diye düşünerek ödemeleri gereken taksitleri mümkün olduğunca geciktirmeyi, az taksit ödemeyi ya da hiç ödememeyi düşündükleri söylenebilir.

     3- 29 Mart Yerel seçimleri sonrası yeni yönetim döneminde ilk kez kart alan ve haliyle, 2004 yılı turizm sezonunun başlamasıyla birlikte değil, bir süre sonra tezgah açmaya başlayan yeni kart sahiplerinden bir kısmının bu GECİKMEYİ ileri sürerek kendilerine BİR İNDİRİM'in yapılmasını sağlamak için taksitleri ödemede ayak sürüdükleri söylenebilir.

     Bunların dışında, bütün pazarcıları ilgilendirmesine karşın, ağırlıkla taksitleri ödemeyi aksatan veya şu veya bu oranda hiç ödememeyi düşünen pazarcıların sıklıkla ve yaygınca dile getirdikleri gibi istenen yıllık tutarın yüksek oluşu, turizm sezonunun beklendiği gibi geçmemesi, işinin durumu, ticari ve özel ödemeleri...vb. gerekçelerden hangisinin veya hangilerinin kaç pazarcı açısından gerçekten can alıcı önemde olduğunu, kaç pazarcı tarafından ise zevahiri kurtarmak adına ileri sürüldüğünü bilemeyiz.

     Elbette bu dile getirdiğimiz gerekçelerin dışında başka bazı gerekçeler de sıralanabilir, ama bizce olası bu gerekçeler sorunu genel düzeyde değil, yalnızca bazı kişiler bazında açıklamaya yarar...

     ÇÖZÜM NEDİR?

     Bizim bu yazıda yapmaya çalıştığımız gibi sorun ve sorunun kaynağı bütün gerçekliğiyle kavranamazsa, sorunun çözümü için gündeme getireceğimiz yöntemler sorunu çözmez, sorunun kaynağını veya kaynaklarını kurutmaz ve haliyle sorun, kendini yeniden ve yeniden üretir...

Bu noktada ŞERİT ÇEKME uygulamasının, 2004 yılı turizm sezonunda da Marmaris Pazar yerinde yaşanan ve bu yazının konusu olan sorunun köklü ve kalıcı çözümünü sağlamaktan uzak olduğunu söyleyebiliriz. Bizce bu sorunun ve pazar yerinde bugün yaşanan diğer sorunların çözümünde izlenebilecek en pratik ve kesin sonuç alıcı yol, 2005 yılından geçerli olmak üzere:

     1- Yıllık Kart bedeli ve günlük işgaliye birlikte tahsil edilmeye devam edilmeli, ama çok yüksek olan bu miktar makul bir seviyeye çekilmelidir.

     2- Marmaris Pazar yerinin yalnızca turizm sezonunda değil, yıl boyunca faal olduğu düşünülürse, pazarcıdan alınacak yıllık miktar Nisan, Temmuz ve Eylül olmak üzere üç takside bölünmeli; Nisan ayında ilk taksiti ödemeyene tezgah açma izni verilmemeli, diğer taksitlerden birini ödemeyenin ise kartı iptal edilmelidir.

     3- Kart sahibi olan veya olmayan pazarcıların sayısı ve toplam pazar yeri alanı dikkate alındığında, Marmaris Pazar yerinde ipin ucu kaçmıştır ve bu nedenle belli bir sayı ve alan sınırlamasına gitmek ve pazar yerine bir çeki düzen vermek kaçınılmaz hale gelmiştir.

     4- Bugünkü veriler ışığında, Marmaris Pazar yerinde bulunan ve alt katına sebze ile meyve satanların, ikinci katına ise tuhafiye işi yapanların tezgah açtığı bina sıkı bir şekilde elden geçirilerek restore edilmeli ve Bodrum'da da olduğu gibi, pazar iki güne çekilerek pazar yeri bu bina içerisiyle sınırlanmalıdır. Bizce bu, pazar olayı ile ilgilenen kişi ve kuruluşların üzerinde hem fikir olabilecekleri bir REORGANİZASYON'dur, teknik olarak da mümkündür.

     5- İçmeler Pazar yeri ile ilgili yazımızda da belirttiğimiz gibi:

     a) Her yıl kartını yeniletmek veya yeni kart almak isteyen her pazarcıdan Vergi Dairesine ve Esnaf ve Sanatkarlar Odasına kaydı olduğuna dair resmi bir yazı ile artık yasa gereği sahip olunması zorunlu Ustalık Belgesi şartı aranmalı,

     b) Her vergi numarasına bir tezgah açma izni verilmeli; eş, kardeş, ana-baba, akrabalık vb... ilişkiler bir vergi numarasına birden çok tezgah açma izni verilmesini gerektirmemeli,

     c)Vergi kaydında veya ustalık belgesinde yazılı işin dışında başka bir alanda tezgah açma izni verilmemeli,

     d)Tezgahların bulundukları konum ve kapladıkları alan dikkate alınarak yıllık bedel tespiti yapılmalı,

     e)Tezgahları kiraya verme yasağı devam etmeli, kiraya verenin kartı iptal edilmeli,

     f)2005 yılından itibaren pazarda yer verilmeyecek işlerin neler olduğu bu sezon sonunda mutlaka açıklanmalı ve böylece olası mağduriyetlerin önüne geçilmelidir.

     6- Pazar yeri binasının çevresinde olup da yalnızca pazarın kurulduğu gün açılan ve çok yüksek fiyatlardan kiraya verildiği bilinen pazar yeri binası içerisinde tezgah açan pazarcıların aleyhine bir rekabete girişerek adil olmayan bir rant elde etmelerinin koşulları ortadan kaldırılmalıdır.

En son olarak şunu söyleyebiliriz: Marmaris Pazar yeri ile ilgili yapılması düşünülen bütün düzenlemeler kesinlikle 2005 turizm sezonunu olumsuz etkileyebilecek şekilde (bu yılki uygulamalardan ders alınmalı) geciktirilmemelidir; bizce bunun için en uygun zaman önümüzdeki Ramazan Bayramı ile Kurban Bayramı arasındaki süredir.

     MEHMET ALİ YENİLMEZ

     11.10.2004''

     ***

     Bir yazı neden yazılır ve yayınlanır?

     Yazıya konu olan sorunlardan ve dertlerden kamuoyu bilgilensin ve de ola ki, konu ile ilgili ve yetkili birileri çıkar ve merak edip okur, diye.

     Yerel yönetimden birileri okuyor muydu? Eğer okuyorlar idiyse, ne diyorlardı ve ne düşünüyorlardı? Nasıl bir tepki veriyorlardı?

     O günlerde, bunları bilemiyor ama merak ediyordum.

     04.02.2020/Datça
     Mehmet Erdal